ديد كلي
ضريب شكست همه مواد با طول موج تغيير ميكند، اين پاشندگي در مواد اپتيكي عامل ابيراهي رنگي است. تاثيرات ابيراهي رنگي را ميتوان با استفاده از رديابي پيرامحوري مورد بررسي قرار داد. پس از محاسبه ميزان ابيراهي رنگي موجود در يك سيستم اين امكان وجود دارد كه از طريق بكارگيري شيشههايي با ضريب پاشندگي متفاوت و به كمك برخي فرمولهاي عدسي نازك در جهت كاهش اين ابيراهي عمل كرد.
ابيراهي رنگي از چه چيزي ناشي ميشود؟
ضريب شكست همه محيطها با رنگ تغيير ميكند. يك تك عدسي از يك شي نه تنها يك تصوير بلكه يك رشته تصوير ارائه ميكند كه هر كدام براي يك رنگ موجود در باريكه نور است. اثر منشورگونه عدسي كه با نزديك شدن به لبهها افزايش مييابد چنان است كه باعث پاشيدگي ميشود و تمركز نور بنفش را در نزديكترين فاصله از عدسي قرار ميدهد.
انواع ابيراهي رنگي:
ابيراهي رنگي محوري يا طولي
در نتيجه تغييرات فاصله كانوني يك عدسي با رنگ ، بزرگنمايي جانبي نيز بايد تغيير كند، در نتيجه تصاوير قرمز و بنفش يك نقطه شي دور از محور ، روي محور طولي از هم جدا ميشوند و اين فاصله افقي تحت عنوان ابيراهي رنگي طولي ناميده ميشود. ابيراهي رنگي طولي يك عدسي محدب را ميتوان به راحتي قابل مقايسه با ابيراهي كروي براي پرتوها در بزرگترين دهانه دانست.
ابيراهي رنگي عرضي
اگر به جاي بررسي توزيع پرتوها حول يك كانون ، تصوير تشكيل شده در نقطهاي خارج از محور اپتيكي يك عدسي كه براي ابيراهي رنگي تصحيح نشده، مورد بررسي قرار گيرد، كنارههاي تصوير تيز نبوده بلكه به شكل رنگهاي محو و نامشخص خواهد بود. به دليل پاشندگي ، بزرگنمايي عدسي براي طول موجهاي مختلف متفاوت خواهد بود كه اين منجر به يك سري تصاوير با اندازههاي مختلف براي هر رنگ ميشود.
اين ابيراهي گرچه از همان منشا ابيراهي رنگي محوري ناشي ميشود ولي به عنوان ابيراهي رنگي عرضي از آن ياد ميشود. اين ابيراهي در ارتباط با پرتو اصلي سيستم تعريف ميشود و لذا مانند پرتو اصلي با تغيير موضع دريچهها تغيير ميكند.
يك آزمايش براي مشاهده ابيراهي رنگي
يك عدسي ضخيم را بين منبع چشمهاي كه نور چند فام توليد ميكند و پرده قرار ميدهيم. با دور و نزديك كردن پرده به عدسي ، تصوير حقيقي چشمه روي پرده ايجاد ميشود. رنگ اين تصوير از سرخ _ نارنجي به آبي _ بنفش تغيير ميكند و بهترين تصوير بين اين دو حالت تشكيل ميشود.
چگونه ميتوان دستگاهي ساخت كه فاقد ابيراهي رنگي باشد؟
تصحيح براي يكي از ابيراهيهاي رنگي معمولا ابيراهيهاي ديگر را نيز كاهش ميدهد، البته ميزان تصحيح ممكن است براي هر دو به يك اندازه نباشد. ابيراهي رنگي با استفاده از عناصر شكستي چندگانه با توانهاي مخالف حذف ميشود. مهمترين راه حل عادي استفاده از يك دوتايي نافام تشكيل شده از يك عدسي محدب و يك عدسي مقعر با شيشههاي مختلف است كه بهم چسبيدهاند.
فواصل كانوني ، توانهاي عدسيها بواسطه شكل سطوح آنها متفاوتند و اين باعث ميشود تا توان خالصي كه براي چشم توليد ميشود، يا مثبت باشد يا منفي. حاصل يك عدسي مركب است كه داراي يك فاصله كانوني خالص است، اما داراي پاشندگي كاهش يافتهاي در بخش وسيعي از طيف مرئي ميباشد.
منبع: رشد
